Rich Hickey, autor Clojure, wyrasta na Steve'a Jobsa nowoczesnych języków programowania – przynajmniej jeśli idzie o sposób prezentacji swoich dzieł. Oto kilka dni temu na grupie dyskusyjnej Clojure pojawiło się ogłoszenie, że Rich wystąpi na najbliższym spotkaniu nowojorskiej grupy użytkowników Clojure, że strumień wideo z wystąpienia będzie nadawany na żywo i że zaprezentowane zostanie „coś nowego”.

Tym czymś okazał się ClojureScript: kompilator Clojure do JavaScriptu, łączący moc pierwszego języka z powszechnością drugiego.

JavaScript bywa nazywany „czarnym koniem” języków programowania, najbardziej niedocenianym językiem minionej dekady i najważniejszym obecnej. Istotnie, silniki JavaScriptu w przeglądarkach – a także wolnostojące, jak Node.js – poczyniły w ostatnich latach kolosalne postępy, jeśli chodzi o wydajność, narzędzie to jest coraz chętniej używane do programowania coraz poważniejszych aplikacji i nie mijając się z prawdą można powiedzieć, że JavaScript jest wszędzie.

A teraz te same słowa można odnieść również do Clojure. W tegorocznym sondażu, podobnie jak rok temu, społeczność Clojure najczęściej wskazywała JavaScript jako hipotetyczną alternatywną wobec JVM platformę, ale zapewne mało kto się spodziewał, że urzeczywistni się to tak szybko. Łatwo sobie uzmysłowić możliwości, jakie daje nowa implementacja. Ten sam kod na serwerze i w przeglądarce? Programowanie aplikacji iOS w Clojure? Jak najbardziej!

W ramach dodawania łyżki dziegciu do tej beczki miodu trzeba zauważyć jednak, że dialekt ClojureScript jest okrojony i ma nieco inną semantykę niż standardowy Clojure: nie ma STM, niezmienność struktur danych nie jest wymuszana, wektory są zwykłymi JavaScriptowymi tablicami. Czy to się zmieni, pokaże przyszłość.

Jaka przyszłość czeka Clojure i ClojureScript? Spróbuję pokusić się o przepowiednię:

• Pojawienie się alternatywnej wobec JVM platformy wymusi ukształtowanie się bogatszej niż do tej pory biblioteki standardowej Clojure, wspólnej dla obu wersji. Ten proces trwa już teraz: tam, gdzie w czasach Clojure 1.0 pisało się (.toUpperCase "foo") (wychodząc z założenia where Java isn't broken, Clojure doesn't fix it), teraz kanoniczną formą jest (clojure.string/upper-case "foo"). W ten sposób Clojure stopniowo stanie się językiem niezabawkowym według definicji Maćka Pasternackiego.
• ClojureScript otworzy dla Clojure zupełnie nową niszę: stanie się popularny wśród programistów-frontendowców, piszących do tej pory głównie w JavaScripcie lub CoffeeScripcie.
• Równocześnie pojawienie się ClojureScript nie oznacza, że zatrzymają się prace nad „tradycyjnym” Clojure. JVM pozostanie główną platformą rozwoju języka i to tam będą pojawiać się kolejne innowacyjne cechy. Wersja 1.3 jest już w fazie beta i nadanie jej statusu final jest kwestią kilku tygodni.

Patrząc wstecz, aż trudno uwierzyć, jak dużą popularność zdobyło sobie Clojure. Gdyby ktoś mi cztery lata temu powiedział, że za cztery lata pojawi się nowy język z rodziny Lisp, który będzie znacznie bardziej elegancki niż Common Lisp, znacznie praktyczniejszy niż Scheme i używać go będą wielkie instytucje finansowe, wyśmiałbym go. A jednak: zaczynam wierzyć, że prawo Kopernika jednak nie stosuje się w informatyce.